Proactieve cirkel
Doelgroep: alle leeftijden
1. Wat is een proactieve cirkel
Het is een gesprek met meerdere deelnemers, geleid door een moderator (leerkracht/zorgleerkracht). Deze cirkel wordt proactief ingezet, vooraleer er problemen zijn. Met andere woorden in vredestijd. De deelnemers zitten in een cirkel, waarbij ieder een gelijkwaardige positie heeft en gelijke aandacht en tijd krijgt. Doordat iedereen elkaar kan zien, niemand zich kan verbergen, en het proces steeds verloopt volgens een aantal principes/afspraken, geeft dit vertrouwen en veiligheid. De uitkomst van de proactieve cirkel is ieders verantwoordelijkheid, iedereen komt aan bod.
2. Doel van de proactieve cirkel
Door regelmatig te werken met de methodiek van de proactieve cirkel werk je aan verbondenheid en een positieve klassfeer. Het is een vorm van klasgesprek waarbij iedereen leert om aandachtig en respectvol te luisteren naar elkaar. Leerlingen leren spreken in een positieve taal. Doordat iedereen aan bod komt, krijgt elke leerling de kans om over een bepaald onderwerp iets te zeggen.Zoals het woord proactief zegt, wordt deze methodiek gebruikt vóóraleer er problemen zijn. Een proactieve cirkel werkt niet voor het bespreken van problemen, zoals bijvoorbeeld een pestprobleem in de klas. Dan is een herstelcirkel een mogelijke methodiek om in te zetten. Wel is het zo dat wanneer leerlingen eenmaal vertrouwd zijn met proactieve cirkels, de overstap naar een herstelcirkel met een moeilijk thema makkelijker zal zijn. Wanneer je merkt dat er een probleem is in de klas en je wil dit graag aanpakken met een herstelcirkel, ga dan op zoek naar iemand met een herstelgerichte opleiding.
3. Taken van de moderator
3.1 Toelichten en bewaken van de afspraken (zie bijlage)
- Je krijgt het woord
Het is niet de bedoeling dat de leerlingen door elkaar praten. Iedereen krijgt van de moderator het woord. Dit door ze bij het stellen van de vraag van de cirkel, aan te duiden wanneer ze aangeven dat ze willen beginnen, of wanneer ze de spreekstok doorgegeven krijgen. - Je spreekt vanuit je 'ik'
Het is belangrijk dat leerlingen antwoord geven vanuit hun eigen persoon. Sommige leerlingen hebben de neiging om op de cirkelvraag het antwoord "hetzelfde als mijn buur" te zeggen. Vraag hen om dit in hun eigen woorden te zeggen (starten met 'ik'). - Je gebruikt positieve (lichaams)taal
De leerlingen dienen er op te letten dat als ze iets vertellen, ze dit doen op een positieve manier (geen scheldwoorden/rollen met ogen/…) - Ieder heeft recht op een eigen mening
Elke leerling mag zijn/haar eigen mening formuleren, let wel op dat dit op een respectvolle manier gebeurt (zie andere afspraken). - Geen feedback op feedback
Als iemand een antwoord gegeven heeft, is het niet de bedoeling dat iemand anders (ook niet de moderator) hier zijn/haar mening over geeft. Als op het einde van de cirkel blijkt, dat een aantal leerlingen erg graag willen reageren, kan je een in een extra cirkel bevragen of er nog iemand wil reageren op de voorbije cirkel. - Je mag passen
Wanneer de leerling geen antwoord heeft of nog even wil nadenken, kan hij/zij passen. Op het einde van de cirkel, check je even bij diegene die gepast heeft of hij/zij nog iets wil toevoegen aan de cirkel. Ook dan mag de leerling opnieuw passen. - Je mag in de buitencirkel gaan zitten
Wanneer leerlingen moeite hebben om zich te houden aan de afspraken, kan je hen vragen om in de buitencirkel plaats te nemen. Ook kunnen ze hier zelf voor kiezen. Wanneer ze in de buitencirkel zitten, hebben ze geen inbreng meer in de cirkel. Ze mogen opnieuw aansluiten wanneer ze klaar zijn om opnieuw deel te nemen. Indien de buitencirkel niet werkt, kan je hen doorverwijzen naar vb. secretariaat (afhankelijk van de schoolregels). - Wat wordt gezegd in de cirkel, blijft in de cirkel, behalve …
Soms wordt er een thema besproken dat voor sommige leerlingen gevoelig kan zijn. Vandaar dat deze afspraak soms wordt toegevoegd.
3.2 Geven van positieve appreciatie
Als een leerling antwoord geeft op de cirkelvraag of thema, geef je deze als moderator steeds een positieve appreciatie. Dit kan mondeling, door dankjewel te zeggen, maar ook door je lichaamstaal, door bijvoorbeeld oogcontact en een hoofdknik. Ook als leerlingen passen, is het belangrijk om ook hen te bedanken!
3.3 Tips en aandachtspunten
- Maak gebruik van een spreekstok
Een spreekstok is een voorwerp (microfoon, bal, stokje, balpen, …) dat wordt doorgegeven om te visualiseren wie er aan het woord is. Als moderator is het een handig instrument om een aantal afspraken te bewaken. Voor de leerling eveneens is het duidelijker wanneer hij/zij mag spreken. - Akkoord vragen na overlopen afspraken
Na het overlopen van de afspraken, ga je bij iedereen in de cirkel na of ze akkoord zijn met deze afspraken. - Leerlingen die passen
Leerlingen hebben het recht om te passen. Bedank deze steeds voor hun inbreng! Op het einde van de cirkel is het belangrijk om bij deze leerlingen nog even na te vragen of men nog iets willen toevoegen aan de cirkel. Zoniet, bedank je hen opnieuw. - Geven van eigen mening
Ook als moderator geef je nooit feedback op de inbreng van een leerling.
4. Script voor de moderator
- Eventueel starten met mixer/energizer (zie bijlage voor voorbeelden)
- Overlopen en duiden van de afspraken:
Je krijgt het woord
Je spreekt vanuit je 'ik'
Je gebruikt positieve (lichaams)taal
Ieder heeft recht op een eigen mening
Geen feedback op feedback
Je mag passen
Je mag in de buitencirkel gaan zitten
Wat wordt gezegd in de cirkel, blijft in de cirkel, behalve … - Iedereen akkoord?
- Stellen van de vraag/aangeven thema (zie bijlage voor voorbeelden)
- Wie wil starten (doorgeven spreekstok) + wie wil verdergaan
- Bedank elke leerling voor de inbreng
- Ga na of er leerlingen zijn die gepast hebben en geef ze de kans om nog te antwoorden
- Bedank de leerlingen voor hun inbreng
Bron
www.gezondleven.be